Ұлттық өнердің шежіресінде шеру бастаған танымал тұлғалардың арасынан Ғазиза Жұбанованы айрықша атауға болады. «Жақсыдан жақсы туады, жақсының жолын қуады» деген осы. Қазақстан және КСРО Халық әртісі, ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, профессор Ғазиза Жұбанова жайлы айта отырып, оның ұлттық заманауи музыкамыздың негізін қалаушы Ахмет Жұбановтың қызы екендігін аттап өте алмаймыз. Өнертанушылар Ғазиза Ахметқызының музыкалық ой- лау жүйесінің біртұтастығын, вокалды орындаудан аспапты орындауға ауысу, сезім көрнекілігін, тақырыптық материалдың ашықтығын, ұлттық бояу, ауқымдылық, эпикалық кеңдік пен музыкалық образдардың қарамақайшылықты мінездерін біріктіре алатынын мойындаған. Ғазиза Жұбанова 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс тақырыбында М.Әуезовтің либреттосына арналған «Буминг түнде» атты дипломдық жұмы- сын ұсынды. Бұл шығармаларда музыкалық материалдардың көп бөлігі фольклордан туындайды. Қайғылы тақырыптарға қарамастан екеуі де халықтың салтанат құруы туралы оптимистік идеяны алға тартады. 1957 жылы скрип- ка концерті, «Жайықтағы түнгі жарық» кантатасы (Хамит Ерға- лиевтің сөзімен) және кездейсоқ музыка С. Құсайыновтың «Ертіс жағасында» пьесасына әкелді. Мұның бәрі композиторлар эволюциясы үшін өте маңызды. Жыл өткен сайын Ғазиза Жұбанованың қызығушылық аясы кеңейе түседі. Оның әндерінің тақырыбы біздің елдің өміріндегі маңызды оқиғаларды бейнелейді. Мысалы, «Коммунистік партияға арналған салтанат», «Космонавт- қа даңқ», «Құшағың, миллиондар!», «Тың жерлер әншілерінің» әні, «Ән – менің жүрегімнің дауы- сы» соңғы жылдары жазылған және оның шығармашылық ізденісі мен ізденісінің үрдісін көр- сетеді. Композитор «Қазақ ән және би» компаниясымен тығыз байланыс орнатып, «Жер, Ай және Спутник» (В. Вайноненнің хо- реографиясы) балет туындысын, Мұхтар Әуезовтің «Баллада» кантатасын құрып, көптеген халық оранжировкаларын жасады. Ғазиза Жұбанова алғашқы әйел композитор ғана емес, өзін ұлағатты ұстаз ретінде танытқан тұлға. Консерватория ректоры ретінде ол ұлттық кадрлар, музыкант-орындаушылар мен музы- катанушылардың қалыптасуына ықпал етті. Олардың бірнешеуі әлемдік атаққа ие болды. Оның ықпалымен музыкалық мектептер құрылып, фольклор және композиторлық шығармашылық мәселелері бойынша диссерта- циялар қорғала бастады.
Ақбұлыт ТІЛЕБАЛДЫ, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенті,
Жанна ҚАҢТАРБАЕВА, аға оқытушы

https://www.kaznu.kz/ru